درمان تروما در کودکان و یا آسیب روحی کودک | نوشته: جنیوویو سیمپرهَمینگ
در این مقاله از فیکولند ، به این میپردازیم که تروما در کودکان چیست، چگونه بر کودک تأثیر میگذارد، برخی از علائم تروما در کودکان چیست و چه رویکردهایی برای حمایت از روند بهبود و ریکاوری کودک وجود دارد.
کودکان دارای مکانیسمهای طبیعی درمانی هستند که بسته به واکنش والدین یا مراقب در زمان وقوع یک رویداد یا مجموعهای از رویدادها، میتواند تقویت یا تضعیف شود. همچنین، واکنش شما به رفتارهای ناهماهنگ و برهمخوردهٔ کودک در زندگی روزمره نقش بسیار مهمی در روند بهبود او دارد. کودکان بهطور غریزی میدانند چگونه بهبود پیدا کنند، اما به حمایت محبتآمیز ما نیاز دارند.
والدین زمانی مجهزترند که…
بتوانند علائم تروما در کودکان را تشخیص دهند که برخی از رفتارهای کودک، در واقع فریادی برای کمک است. یادگیری تشخیص مکانیسمهای طبیعی درمانی کودک، برای روند بهبود او بسیار حیاتی است.
اگر کودک شما تحت تأثیر تروما قرار گرفته است، اطمینان داشته باشید که میتوانید تواناییهای طبیعی او را برای رشد، تغییر و درمان بهتر حمایت کنید. چه تروما ناشی از رویدادهای وحشتناک باشد، چه تروماهای پزشکی، فقدان، بحران والدین یا کمبود حمایت در زمان ناراحتی؛ سیستم عصبی کودک میتواند دوباره به حالت آرام و ایمنی بازگردد.
به مرور زمان و با ملایمت، کودک شما میتواند پیشرفت کند. وقتی کودکان از اثرات تروما بهبود مییابند، احساس امنیت درونی در آنها بیشتر میشود و این به آنها کمک میکند بهتر تمرکز کنند، بیاموزند، خلاق باشند، روابط سالم بسازند و در برابر استرس مقاومتر شوند.
سفر شخصی من در درمان تروما
بهبود تروماهای شخصیام بود که اشتیاق من را برای کمک به دیگران در مسیر درمانشان شکل داد. از اواخر نوجوانی علاقه شدیدی داشتم که هر چه میتوانم دربارهٔ پویایی خانواده و درمان تروما یاد بگیرم. در حالی که در ظاهر فردی شاد، قوی، سختکوش و بلندپرواز در کار بودم، در درون احساس میکردم که زیر فشار اضطراب، علائم PTSD، اختلال هراس و مشکلات سلامتی نگرانکننده تنها هستم.
هشدار: اشاره به خشونت فیزیکی و جنسی.
مادرم تنها ۱۹ سال داشت وقتی من، دومین فرزندش، به دنیا آمدم و تا ۳۲ سالگی ۹ فرزند داشت! بدون شک عشق و نعمتهای زیادی از جانب او و خواهر وبرادرانم وجود داشت و ما هرکدام بهترین راههای مقابله را برای خودمان ایجاد کردیم. اما پدرم بسیار خشونتطلب و ترسناک بود. علاوه بر خشونتهای فیزیکی، کلامی و عاطفی مداوم، من همچنین خشونت جنسی را تجربه کردم، شامل چندین مورد تجاوز بین سنین ۵ تا ۱۹ سالگی، توسط پنج مرد.
اگر با امتیاز ACE (تجارب نامطلوب کودکی) آشنا باشید، سوءاستفاده در ۱۰ دسته تقسیم میشود. هرچه تعداد دستههای تروما بیشتر باشد، خطر پیامدهای منفی افزایش مییابد. من در ۹ دسته از ۱۰ دسته تروما تجربه داشتم؛ یعنی تروماهای پیچیده بسیار زیاد.
خوششانس بودم که خیلی زود وارد مسیر درمان شدم
در ۱۹ سالگی مشاوره میرفتم، روزانه مدیتیشن میکردم و هر کتابی که درباره درمان تروما پیدا میکردم میخواندم. از عشق به طبیعت، موسیقی، رقص و مدیتیشن کمک میگرفتم. کمک به دیگران برای درمان کمکم هدف زندگیام شد. بعدها فهمیدم مسیر و مراحلی که طی کردهام چگونه باعث شده از آن تروماهای ویرانگر عبور کنم و چگونه به من کمک کردهاند غرایز طبیعیام را دوباره بازیابی کنم و سیستم عصبیام را بازتنظیم کنم.
سیستم هشدار جنگ، گریز و انجماد
ما یک سیستم هشدار درونی داریم. وقتی خطر واقعی وجود دارد، یک زنگ خطر سالم فعال میشود تا ما را برای مقابله با تهدید آماده کند: مبارزه، فرار، مخفی شدن، برنامهریزی یا کمک خواستن. وقتی خطر برطرف میشود، بدن از حالت سمپاتیک به حالت پاراسمپاتیک بازمیگردد؛ جایی که کودک دوباره میتواند آرام شود، یاد بگیرد، برنامهریزی کند و از زندگی لذت ببرد.
تکمیل غرایز بقا
تروما در کودکان بیشتر از اینکه به خود رویداد مربوط باشد، به نحوهٔ تجربهٔ آن توسط کودک مرتبط است. توانایی کودک برای ریکاوری به این بستگی دارد که آیا میتواند احساسات مرتبط را پردازش کند یا غرایز بقای ناکاممانده را کامل کند. اگر در زمان حادثه حمایت عاطفی نداشته باشد، بعداً و در حضور اتصال گرم و امن با والد، ناخودآگاه تلاش میکند به آن تجربه بازگردد و آن را پردازش کند.
مثلاً اگر کودک نتوانسته در برابر بزرگسالی که سرش فریاد میکشیده فرار کند، ممکن است در بازیهای “پلیس و دزد” احساس قدرت را تجربه کند و از این طریق حس درمانی بگیرد.
کودکان اغلب احساسات گیر کردهٔ خود را با تکرار نمادین رویدادها در بازی، نقاشی، فیلمهایی که دوباره و دوباره میبینند، داستانها و تعاملات خود پردازش میکنند.
وقتی سیستم هشدار کودک دچار اختلال میشود
کودکی که تروما را تجربه کرده باشد، مانند آلارمی که باتریاش در حال اتمام است، ممکن است بدون وجود خطر واقعی فعال شود. او بیش از حد وارد حالت استرس میشود، واکنشهای شدیدتری نشان میدهد و توانایی تنظیم هیجاناتش را از دست میدهد.
علائم تروما در کودکان : برانگیختگی بیشازحد و گسستگی
۱. حالت برانگیختگی بالا (Hyperarousal):
- رفتارهای چالشبرانگیز، مخرب یا پرخاشگرانه
- بیشفعالی، حواسپرتی و impulsivity (تکانشگری)
- غلبهٔ احساسات و بروز قشقرق و فروپاشی هیجانی
- اختلالات خواب، کابوس
- گوشبهزنگی شدید، واکنش اغراقشده به صدا
- تمایل به فعالیتهای آدرنالینی
۲. حالت گسستگی (Dissociation):
- سکوت بیش از حد، انزوا
- انفعال، کنارهگیری
- ناتوانی در بیان نیازها
- شبادراری، اضطراب جدایی
- شکایات بدنی مانند دلدرد، سردرد
- ناهماهنگی، گیجی یا بیثباتی
تروما در کودکان میتواند کاری کند که کودکان نتوانند اعتماد کنند یا بالعکس بیش از حد اعتماد کنند. آنها نیاز زیادی به ارتباط دارند اما واکنشهایشان مراقبت از آنها را دشوار میکند. آنها زیاد در حالت هشدار گیر میافتند و برای عبور از این وضعیت نیازمند حضور آرام و حمایتگر والدین هستند.
ذهن کودک آسیبدیده
دکتر بروس پری، روانپزشک متخصص تروما، در کتاب پسری که مانند یک سگ بزرگ شد میگوید:
«کودک آرام اطلاعات را کاملاً متفاوت از کودکی که در حالت هشدار است پردازش میکند… کودک آرام میتواند بر کلمات معلم تمرکز کند، اما کودک هشدارزده یاد گرفته که اطلاعات غیرکلامی مهمتر از کلامی هستند.»
سه عنصر اساسی دکتر آلیثا سولتِر برای درمان تروما در کودکان
در کتاب درمان کودک آسیبدیدهٔ شما، دکتر سولتِر بیان میکند که درمان تروما در کودکان به فرایند کاهش بار هیجانی مرتبط با خاطرات آسیبزا نیاز دارد.
سه رکن مهم بهبود تروما در کودکان :
- کودک باید احساس امنیت و محبت کند.
- کودک باید بتواند تروما را بهصورت کامل یا نمادین دوباره تجربه/بهیاد آورد.
- کودک از طریق گریه، خشم، بازی و خنده درمان میشود.
والدین باید روشهای فرزندپروری بدون خشونت و تهدید را جایگزین تنبیه کودک کنند تا سیستم عصبی او به امنیت برسد.
بازسازی اعتماد برای درمان تروما در کودکان
هدف این است که کودک دوباره به شما، به دنیا و به خودش اعتماد کند.
با کاهش استرس خانواده، ثبات روالها و اجتناب از جداییهای غیرضروری، به کودک کمک میکنید احساس کنترل و امنیت بیشتری پیدا کند.
درباره نویسنده
جنیوویو سیمپرهَمینگ مشاور روانتنی، مربی فرزندپروری، سخنران عمومی، نویسنده و بنیانگذار مؤسسهٔ والدگری آرام است.
