اضطراب کودکان را چگونه کنترل کنیم؟

اضطراب کودکان یکی از پر تکرارترین مسائلی است که والدین برای آن به روانشناس مراجعه می کنند. هیچ والدی دوست ندارد که کودکش در احساس اضطراب بماند اما در این میان مواجهه والدین با این مسئله متفاوت است. برخی از والدین سعی می کنند تا کودک را از موقعیت اضطرابی دور کنند و برخی دیگر از والدین سعی دارند تا ابزارهایی به کودک بدهند که بتواند اضطرابش را کنترل کند. در اینجا به ارائه چند راهکار درباره مواجهه مناسب با اضطراب کودکان می پردازیم:

1- هدف این نیست که اضطراب کودکان را حذف کنیم بلکه باید به کودک کمک کنیم تا اضطرابش را مدیریت کند.

 منابع اضطراب و استرس همواره وجود دارند و ما نمی تونیم عوامل اضطراب زا رو حذف کنیم. بهترین راه برای کمک کردن به کودکان اینه که سعی کنیم آستانه تحمل آن ها را در برابر اضطراب بالا برده تا عملکرد خود را حین اضطراب داشته باشند. حفظ عملکرد خود سبب کاهش اضطراب کودکان می شود.

2- از چیزهایی که سبب اضطراب کودکان می شوند اجتناب نکنید.

همراهی با کودک برای اجتناب از چیزهایی که سبب اضطراب او می شود ممکن است باعث شود تا در کوتاه مدت احساس خوبی داشته باشند اما در طولانی مدت اضطراب کودکان را تقویت می کند. زمانی که کودک در شرایط اضطرابی احساس ناخوشایندی دارد اگر کودک را از آنجا دور کنیم یا محرک ناخوشایند را بلافاصله حذف کنیم در کودک مکانیسم مقابله ای اجتناب تثبیت شده و به تدریج اضطراب کودکان نسبت به موضوعات مختلف گستر پیدا می کند.

3- انتظار مثبت اما واقع بینانه از کودک داشته باشید.

شما نمی توانید به کودکان قول بدهید که ترس های او غیر واقعی هستند و هیچ وقت اتفاق نخواهند افتاد. کودکی که در حال یادگیری دوچرخه سواریست قطعا بارها زمین خواهد خورد. اگر کودک اجرای نمایشی را در پیش داشته باشد ممکن است تپق زده و کودکان دیگر به او بخندند. ممکن است کودک در امتحانش شکست بخورد. می توانید این اطمینان را به کودکان بدهید که می تواند با تمرین از عهده یک اجرای خوب بربیاید و هیچ کاری بدون نقص نیست و مواجه شدن با ترس ها به مرور آن را کاهش خواهد داد.

4-  به احساسات آنها احترام بگذارید، اما به آنها ضریب ندهید.

درک این نکته مهم است که به رسمیت شناختن احساسات به معنای تایید و تقویت آن نیست. بنابراین، اگر کودکی از رفتن به پزشک وحشت دارد، زیرا قرار است واکسن تزریق شود، سعی نکنید تا این ترس‌ها را کوچک جلوه دهید، یا نشانه ای از ضعف کودک بدانید و در عین حال این بنا نیست تا این ترس تایید شده و کودک واکسن نزند بلکه شما می خواهید گوش دهید و همدل باشید، به آنها کمک کنید تا بفهمند درباره چه چیزی مضطرب هستند و آنها را تشویق کنید که احساس کنند می توانند با ترس های خود روبرو شوند.

پیامی که خوب است به کودک بدهید این است که: «می‌دانم می‌ترسی، و این اشکالی ندارد، و من اینجا هستم، و می‌خواهم بهت کمک کنم تا از این مشکل عبور کنی.»

5- سوال های جهت دار نپرسید!

کودکتان را تشویق کنید تا در مورد احساساتش صحبت کند، اما سعی کنید سوالات جهت دار از او نپرسید: «آیا در مورد امتحان ریاضی اضطراب داری؟ آیا نگران نمایشگاه علمی هستید؟» برای جلوگیری از تثبیت چرخه اضطراب کودکان ، فقط سؤالات باز بپرسید: “در مورد نمایشگاه علمی چه احساسی داری؟”

6- ترس های کودک را تقویت نکنید!

فرض کنید کودک شما از تاریکی می‌ترسد. اگر شما هنگام خاموش کردن چراغ در شب به او بگویید: “مطمئن باش که هیچ چیزی نیست، ولی اگر ترسیدی صدا بزن!” این جمله و رفتار شما می‌تواند به‌طور ناخودآگاه ترس کودک را تقویت کند. شما با این جمله به کودک پیام می‌دهید که ممکن است چیزی در تاریکی باشد که باعث ترس شود. در این حالت، کودک ممکن است فکر کند که در تاریکی واقعا چیزی هست که باید از آن بترسد.

یا اگر کودک شما از صدای سگ می ترسد اگر مجدد با سگ مواجه شده و لحن و حالت شما طوری تغییر کند که نگران واکنش کودکات نسبت به تاریکی باشید در این صورت ترس کودک تثبیت و تقویت خواهد شد.

7- به کودک کمک کنید تا با اضطرابش کنار بیاید  و از آن نترسد.

به فرزندتان اجازه دهید بداند که تلاش های او برای تحمل اضطراب برای انجام کاری که می‌خواهد یا باید انجام دهد، قدردانی می‌کنید. این اقدام آن ها را تشویق می کند که در زندگی مشارکت کنند و اجازه دهند که اضطراب منحنی طبیعی خود را بگذراند. “منحنی عادت” به این معنی است که با ادامه تماس فرد با عامل استرس زا، استرس او به تدریج کاهش می یابد.

ممکن است این اضطراب به صفر نرسد یا سرعت عادی شدن آن کمی زبان ببرد اما غلبه بر ترس ها اینگونه اتفاق می افتد.

8- سعی کنید دوره پیش بینی را کوتاه کنید.

وقتی از چیزی می ترسیم، سخت ترین زمان واقعاً قبل از انجام آن است. بنابراین قانون کلی دیگر برای والدین این است که واقعاً سعی کنند دوره پیش بینی را حذف یا کاهش دهند. اگر کودکی از رفتن به وقت پزشک عصبی است، لازم نیست دو ساعت قبل از رفتن در مورد آن بحث کنید. این موضوع اضطراب کودکان شما را افزایش خواهد داد. بنابراین سعی کنید بدون اینکه به فرزندانتان دروغ بگویید؛ فاصله رویداد استرس زا و اطلاع کودک را کاهش دهید.

9- در مورد مسائل اضطرابی با کودک صحبت کنید.

گاهی اوقات صحبت در مورد اینکه اگر ترس کودک محقق شود چه اتفاقی می‌افتد؛ کمک می‌کند تا با مسئله بهتر کنار بیایند. کودکی که نگران جدایی از والدین خود است ممکن است نگران این موضوع باشد که اگر والدین به دنبال او نیایند چه اتفاقی می افتد؟ بنابراین می توان در مورد آن با کودک صحبت کرد که اگر مامان در پایان تمرین فوتبال نیاید، چه کار می کنی؟ “خب من به مربی می گویم که مادرم نیامده است.” خب بعدش مربی چیکار می کنه؟ “اون به مامانم زنگ می زنه و با من منتظر می ماند.». برای برخی از بچه ها، داشتن یک برنامه می تواند احساس عدم اطمینان و اضطراب های آن ها را کاهش دهد.

10- در کنترل اضطراب برای کودک خود الگو باشید.

الگوی اول کودکان در نحوه مواجه شدن با مسائل والدین است. در موارد بسیاری که در زندگی روزمره بوجود می آید می توانید به کودک خود نشان دهید که چگونه می توان اضطراب ها را مدیریت کرد. اگر مدام به همسرتان یا به دوستتان در مکالمات تلفنی بگویید که استرس زیادی دارید یا نمی توانید آن را کنترل کنید کودکتان می پذیرد که کنترل اضطراب کودکان ممکن نیست. بنابراین خوب است مراقب دیالوگ هایتان با اطرافیان باشید.

چه زمانی برای اضطراب کودکان باید به روانشناس مراجعه کنیم؟

برخی مواقع اضطراب کودک به حدی می‌رسد که نیاز به کمک تخصصی دارد. در این موارد بهتر است به روانشناس مراجعه کنید:

• اضطراب شدید و مداوم:
  اگر کودک شما به‌طور مکرر و با شدت بالا دچار نگرانی، ترس یا دلواپسی می‌شود و این حالت برای چند هفته یا ماه ادامه دارد، باید به روانشناس مراجعه کنید.
• تأثیر منفی بر زندگی روزمره:
  زمانی که اضطراب باعث می‌شود کودک در مدرسه، بازی با دوستان یا فعالیت‌های روزانه شرکت نکند یا عملکردش به‌طور چشمگیری کاهش یابد.
• علائم جسمانی بدون علت پزشکی:
  اگر کودک سردرد، دل‌درد، تهوع یا بی‌اشتهایی دارد و پزشک علت جسمانی پیدا نمی‌کند، ممکن است این علائم ناشی از اضطراب باشند.
• مشکل در خواب:
  کودکی که دچار بی‌خوابی، کابوس‌های مکرر یا وحشت‌های شبانه می‌شود و این مشکلات باعث کاهش سلامت و انرژی او شده است، نیاز به ارزیابی روانشناختی دارد.
• رفتارهای اجتنابی یا واکنش‌های بیش‌ازحد:
  اگر کودک از حضور در مکان‌های خاص مثل مدرسه، اجتماع یا محیط‌های شلوغ به شدت اجتناب می‌کند یا رفتارهای عصبی و پرخاشگرانه نشان می‌دهد.
• خودآزاری یا افکار منفی:
  هرگونه رفتار آسیب به خود یا بیان افکار ناامیدکننده و خطرناک باید جدی گرفته شده و نیازمند کمک حرفه‌ای است.
  
  والدین عزیز توجه داشته باشند که بسیاری از مشکلات مربوط به اضطراب کودکان بدون مداخله دارویی تنها از طریق بازی درمانی برطرف خواهد شد.

منبع:

https://childmind.org/article/what-to-do-and-not-do-when-children-are-anxious